Overwinning op de Spanjaarden

27 juli 1641 - De Spanjaarden hebben zich overgegeven. De belegering onder leiding van Stadhouder Frederik Hendrik was na 1 maand al succesvol.

Deze belegering mét overwinning speelt zich af tegen het decor van de Tachtigjarige Oorlog. Kasteel 'Het Genneperhuis' komt hier mee in Staatse handen. Spaanse manschappen, vrouwen, priesters en alle aanwezigen mogen met medeneming van hun huisraad de vesting verlaten.

Zonder vechten maar wel met hard werken

Om deze klinkende overwinning voor het Staatse leger te kunnen bereiken, is er destijds een circumvallatielinie rondom het Genneperhuis aangelegd. Door het Genneperhuis op deze manier in te sluiten konden Spaanse versterkingstroepen en voorraden niet meer bij het kasteel komen. Met uiteindelijk de noodgedwongen overgave van de Spanjaarden als resultaat. Het is een beproefde methode tijdens de Tachtigjarige oorlog. Stedendwinger Frederik Hendrik heeft deze manier van veroveren tot een ware kunst verheven.

Het aanleggen van een dergelijke linie is echter geen sinecure. De linie werd in korte tijd volledig met de hand uitgegraven in de harde grond. Voor de belegering van Gennep gaat het om ongeveer 15 kilometer greppel tot wel 3 meter diep.

Genneperhuis Kaart — Kaart van de circumvallatielinie om het Genneperhuis. In de cirkel bevindt zich het plangebied van de opgraving.

De loop van de linie in het opgravingsgebied — Overzichtsfoto van de loop van de linie in het opgravingsgebied. De greppels zijn aangegeven met een dunne zwarte lijn.

Opgraving van een belegering

Afgelopen maand - 379 jaar nadat het Staatse leger is vertrokken - hebben de archeologen van Econsultancy met graafmachines diezelfde bodem afgegraven voor onderzoek. De archeologische opgraving is uitgevoerd ter plaatse van een klein deel van de linie en de locatie van het legerkamp, dat onder leiding stond van Overste Ferens. Een deel van deze linie, twee greppels die met de hand zijn uitgegraven, zijn teruggevonden. Deze greppels liggen circa 17 meter uit elkaar en zijn ongeveer 2 tot 3 meter diep. De functie van de greppels was verschillend. De buitenste greppel is 3 meter diep en diende als obstakel. De binnenste greppel is iets anders vorm. Hij is iets minder diep en makkelijker toegankelijk door de vorm.

Waarom juist hier een archeologisch onderzoek?

Binnenkort wordt op deze plaats begonnen met de bouw van woonwijk Hoenderpark. Uit bureau onderzoek kwamen aanwijzingen dat op deze plaats sporen van de linie en een legerkamp konden liggen. Dergelijke aanwijzingen mag je niet negeren en een archeologisch onderzoek behoort dan tot de vereisten voor een bouwvergunning.

Vooronderzoek

Voorafgaand aan de daadwerkelijke opgraving is er een bureauonderzoek uitgevoerd voor deze locatie. Een onderzoek met relatief veel resultaat. Na de succesvolle belegering van 1641 is destijds veel geschreven en er is kaartmateriaal gemaakt van de circumvallatielinie. Op verschillende gravures is het beleg rond het Genneperhuis afgebeeld. Door middel van een digitaal gisprogramma is de historische kaart onder de locatie van de toekomstige woonwijk gelegd. Op basis van het bureauonderzoek is er in november 2019 een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd om een goede inschatting te kunnen maken van de toestand van de sporen uit deze periode. De resultaten van dit proefsleuvenonderzoek gaven uiteindelijk aanleiding tot de opgraving die nu is uitgevoerd.

"De 15 kilometer lange greppels zijn destijds met de hand uitgegraven in de keiharde grond. Dat moet ongelooflijk zwaar werk zijn geweest."

Geïnteresseerd in een archeologisch onderzoek?

Neem contact met ons op via 088 - 500 1 600 of vraag vrijblijvend een offerte aan.

Offerte aanvragen

Waterput met onderin een houten ton. In de houten ton zat roodbakkend, geglazuurd aardewerk. Deze waterput behoorde tot het legerkamp.

Sporen en vondstmateriaal

De archeologen van Econsultancy zijn enthousiast over de resultaten van de opgraving. Ondanks de korte gebruiksduur van slechts een maand zijn er nog duidelijke sporen en bijna duizend vondsten aangetroffen. Dit zijn onder andere musketkogels, nagels, knopen, kledinghaakjes en lakenloodjes. Ook zijn er scherven aangetroffen van aardewerken gebruiksvoorwerpen. Het gaat hier uiteindelijk niet zo zeer om kostbaar vondstmateriaal, maar het geeft desondanks meer zicht op het leven in een legerkamp in de 17e eeuw. Ook de gevonden sporen dragen hieraan bij. Tijdens de opgraving is onder andere een waterput met houten ton en een oven aangetroffen.

Bijzondere opgraving

Hoe leuk het ook is om het verleden tastbaar naar boven te halen, we kunnen door deze opgraving vooral een stuk geschiedenis in kaart brengen en dwarsverbanden leggen met wat er destijds beschreven is. Dankzij goed kaartmateriaal zijn vrijwel alle linies uit de Tachtigjarige oorlog bekend. Een uitgebreid archeologisch onderzoek naar een kamp, dat niet gelegen is nabij een stad, is echter minder gebruikelijk. Dat maakt dit onderzoek heel bijzonder.

Afronding van de opgraving

Nu de archeologen klaar zijn met de opgraving, zal het uitwerken gaan beginnen. De sporen worden aan de hand van de velddocumentatie beschreven. De vondsten worden bekeken door de specialisten zodat de functie van de objecten duidelijk wordt. Al deze resultaten worden uiteindelijk gepresenteerd in een rapport.

Op de locatie zelf worden nu - net als 379 jaar geleden - de uitgegraven gedeelten weer met aarde bedekt en de locatie zal worden vrijgegeven voor de bouw. Wie straks in Hoenderpark gaat wonen woont op een bijzondere plek die ooit door een slimme belegering heroverd is op de Spanjaarden.